De stadsnatuur: een must en lust!

De stad is een rijke biotoop.
Ecologen met wie ik als architect samenwerk, hebben mijn ogen geopend voor de veelheid aan plant- en diersoorten die in de stad voorkomen. Met batdetector en verrekijker ging ik vleermuizen horen en vogels zien. Zo zag ik laatst een ijsvogel boven het water aan het kanaal. Deze blauwe beauty profiteert van de zachtere winters in ons land en begint een vaste bewoner van onze steden te worden. Vrijwilligers van natuurverenigingen lieten mij zien dat er naast die vervelende wespen ook mooie vlinders, wilde bijen en hommels in de stad leven. Kortom een rijkdom aan natuur om te koesteren.
 

Biodiversiteit
Daarentegen zien we dat wereldwijd de biodiversiteit in een dramatisch snel tempo afneemt. De oorzaak hiervan ligt in de afname aan ruimte voor de natuur door verstedelijking en de moderne landbouw. Niet alleen het aantal soorten neemt af, ook de variatie binnen soorten en de diversiteit aan ecosystemen vermindert. We vervuilen ons eigen nest met alle gevolgen van dien. Studies en projecten laten zien dat onze stad als biotoop kansen biedt voor een rijke natuur. Als de stad mede oorzaak is van het probleem, laat het dan ook deel van de oplossing zijn!

Wederzijds profijt
Niet alleen ter voorkoming van de instorting van ecosystemen, maar ook omwille van direct profijt is het goed om aan de natuur in de stad de ruimte te bieden. Immers een stad met een goed functionerend ecosysteem is ook gezonder voor de soort Homo Sapiens. Wij gedijen beter in schonere lucht, een stad met een goede waterhuishouding, ruimte om te recreëren en plekken om tot rust te komen. Wat kunnen ontwerpers doen om de stad niet alleen voor de menselijke bewoners, maar ook voor plant en dier aantrekkelijker te maken? Dit is de opgave voor natuurinclusieve ontwerpers.

De stadsbiotoop is ook een kwetsbare biotoop.
Eén van grote opgaves van dit moment is de herstructurering van onze na-oorlogse woningbouw. Nieuwe bouwmethodes zorgen voor een betere energiehuishouding, maar helaas ook indirect aan een slechtere woonomgeving voor stadsvogels. De hogere isolatie-eisen leiden er toe dat nissen en kieren worden dichtgezet. Hierdoor verdwijnt nest- en broedgelegenheid voor stadsvogels en vleermuizen. Niet alleen gebouwen, maar ook de openbare ruimte verandert. Nedeland is waterland met karakteristieke grachten, kades en oevers. Veel van deze kades zijn aan restauratie toe. De oorspronkelijke kades met poreuze stenen en zachter kalkmortel waarop varens en kadeplanten kunnen hechten worden vervangen door kades opgetrokken uit harde klinkers gemetseld met onbegroeibare cementmortel.

Natuurinclusief ontwerp
Menig ontwerper is inmiddels hartstochtelijk bezig met deze inspirerende opgave. Samen met bouwers en bouwproductleveranciers wordt gewerkt aan bouwproducten en innovaties. De Buginn is daar een mooi voorbeeld van. In Nederland komen honderden soorten wilde bijen en hommels voor. Een deel van de ruim driehonderd soorten is bedreigd en staat op de rode lijst. Deze steen biedt nestgelegenheid voor hommels en bijen. Het is natuurlijk wel belangrijk dat ze op de juiste plaats worden aangebracht, daar waar er bloeiende planten te vinden zijn.

Next City, een initiatief van Maike van Stiphout en Mathias Lehner, ontwierp voor de gemeente Delft de Bioloop. De mens kan er recreëren terwijl diverse soorten amfibieën en kleine zoogdieren het water kunnen bereiken. De Utrechtse Steen is gemaakt om onze vernieuwde kades weer begroeibaar te maken voor varens en kadeplanten. Ons ontwerp is door Rodruza in productie genomen en wordt binnenkort in de eerste pilots verwerkt. Deze voorbeelden laten zien hoe er wordt samengewerkt om stadsnatuur mogelijk te maken. Laten we de natuur uitnodigen om onlosmakelijk deel te worden van onze steden.