Het Berlage Lyceum in Amsterdam-Zuid voldeed niet langer aan de technische en functionele eisen. Binnen de geplande renovatieopgave wilde het schoolgebouw – aangemerkt als Rijksmonument en UNESCO school – duurzaamheid en circulariteit stimuleren.
De wens van de bouwpartij? Samen met het bouwteam bekijken of er binnen de kaders van het definitieve ontwerp voor de renovatieopgave kansen liggen om het ontwerp verder te verduurzamen.
Vraag C-creators
Hoe kan hoofdaannemer Salverda Bouw circulariteit implementeren in het renovatieontwerp en de ketenpartners hierin meenemen?
Aanpak
Om deze vraag te beantwoorden, organiseerden we een ‘Circulaire Roast’ voor het renovatieontwerp van het Berlage Lyceum. Hierin reflecteren we met experts in parallelle sessies op waar de kansen liggen voor circulariteit en hoe deze verder aangescherpt kunnen worden in het definitieve ontwerp. Zo krijgt Salverda Bouw inhoudelijke feedback en een overzicht van alternatieven, kansen, mogelijkheden en knelpunten.
Het idee van de Circulaire Roast is dat externe experts een kritische blik werpen op specifieke thema’s van het ontwerp. Hierbij analyseren zij vooraf het ontwerp en dragen zij tijdens de sessie alternatieven aan. We hebben bij deze Circulaire Roast experts aangehaakt op 3 thema’s: de gevel, materiaalgebruik en installaties.
Resultaat
Samen met 34 experts en het bouwteam onderzochten we circulaire kansen en manieren om deze in het definitieve ontwerp van het Berlage Lyceum op te nemen. Met deze frisse blik ontving het bouwteam van Salverda Bouw een integraal beeld van circulaire mogelijkheden en alternatieven voor het ontwerp en het verbouwingsproces. Salverda Bouw heeft 9 items geoogst waarop ze het ontwerp willen verbeteren.
De belangrijkste inzichten van de Circulaire Roast zijn vertaald naar aanbevelingen en vastgelegd in een presentatie en eindverslag.
Geleerde lessen
De Circulaire Roast was een succes voor Salverda Bouw en de deelnemers. Men kon leren van elkaar, het netwerk vergroten en specifieke en algemene inzichten ophalen. De grootste les op het gebied van circulariteit volgde uit het uitgangspunt: gebruik het bestaande. Hieronder volgt een uitgebreidere lijst per thema.
De gevel
Kansen
- Kijk naar de mogelijkheid van Lisdodde als isolatieproduct. Zo is Dijkstra Draisma Bouwgroep bezig met het telen van 10 hectare van de sigarenplant voor isolatiedoeleinden.
Vervolgonderzoek
- Onderzoek recycled dakbedekking bitumen
- Onderzoek met zeegras (juist laten zitten, een nieuw product in samenwerking met Spaak CS)
- Voorzetwanden met isovlas
- Uitkomst gevelisolatie aan de hand van impregnatie?
Installaties
Kansen
- Bij het begin van het project meenemen:
- Minimaliseer (vernauwen grondstofstroom): gebruik minder materialen en grondstoffen, gebouw(delen) en zet in op slimmer ontwerpen, gebruiken en onderhouden van materialen.
- Benut beschikbare (vertragen grondstofstroom): gebruik grondstoffen zo lang mogelijk, benut beschikbare grondstoffen en verleng de levensduur van de gebouw(schillen) en onderdelen.
- Gebruik herbruikbaar (sluiten grondstofstroom): recycle grondstoffen of breng ze terug in de biosfeer en zorg dat bouwmaterialen goed recyclebaar of biologisch afbreekbaar zijn.
- Ga vooraf in gesprek met monumentenzorg, welstand en de brandweer; neem hen mee in je overwegingen en circulaire ambities en laat ze meedenken over de beste keuzes op gebied van circulariteit en milieu.
- Bepaal waar je de meeste impact kan maken. Zo is bij dit project alle elektraverbruik geanalyseerd en bleek onnodig veel energie verspild te worden in de schoolkeukens en pantry’s. De meest energieverbruikende onderdelen van een school? IT, GBS, Catering en Food en non-food.
- Neem ook de klant – het schoolpersoneel – mee en informeer ze over hoe ze het beste kunnen omgaan met apparatuur en installaties.
Vervolgstappen
- Kabelgoten hergebruiken > SDR-onderzoek
- Hergebruikte luchtbehandelingskast > netwerkoproep via C-creators voor een secundaire kast
- Voorafgaand aan de (ver)bouw zullen opdrachtgever en opdrachtnemer samen moeten afstemmen hoe ze de juiste focus leggen op circulaire installaties.
Materiaalgebruik
Kansen
- Zorg dat het afval (zoals zeewier of plaatmateriaal) gescheiden wordt afgevoerd en onderzoek hoe het materiaal toch een tweede leven kan krijgen.
- Zet in op flexibiliteit en demonteerbaarheid: handig bij ruimtelijke aanpasbaarheid/verandering in de toekomst.
- Ga ook uit van flexibiliteit in materiaalgebruik, zoals makkelijk te verplaatsen systeemwanden.
- Kijk bij de afweging tussen verschillende materialen naar de potentie voor hergebruik én de milieu-impact.
Vervolgstappen
- C2C-verfsysteem via Ekotex
- Hergebruik staalconstructies
- Onderzoeken relinen bestaande rioleringspijpen in plaats van vervanging
- Initiële idee om de vloer te demonteren en naar meubels te vermaken; nu onderzoeken om deze te laten liggen
