Op 31 mei organiseerde C-creators een Kennisinnovatiedag waar onze kennispartners Hogeschool van Amsterdam en TNO hun laatste bevindingen op het gebied van biobased bouwen deelden. Lees verder voor een samenvatting van de presentaties.
- Elsbeth van Battum (Hogeschool van Amsterdam) ging in op het onderzoek dat vanuit het onderzoeksprogramma circulair bouwen van de HvA wordt gedaan naar de veroudering van biobased materialen.
- Stefan Dannel (TNO) gaf een presentatie over ‘The Exploded View Beyond Building’, een fieldlab van TNO waar 9 biobased materialen/toepassingen worden geanalyseerd en geoptimaliseerd.
- Meintje Delisse (Bureau SLA) sloot de middag af met een presentatie waarin een hennepwoning, ontworpen door Bureau SLA, werd uitgelicht.
Elsbeth van Battum (HvA) – Verouderingsonderzoek biobased materialen
Kunnen biobased materialen de tand des tijds doorstaan? En hoe presteert een bepaald materiaal na verloop van tijd onder bepaalde omstandigheden? Met deze vragen houdt het onderzoeksprogramma circulair bouwen van de HvA zich onder andere bezig.
Erg relevant, aangezien er nog veel onduidelijk is over hoe bepaalde omstandigheden impact hebben op de kwaliteit en waarde van biobased materialen. Het onderzoeksprogramma circulair bouwen richt zich op de volgende 3 vormen van veroudering:
- Hygroscopisch gedrag
Afhankelijk van de relatieve vochtigheid en de temperatuur kunnen bepaalde materialen vocht opnemen of afgeven; dit kan positieve of negatieve impact hebben op veroudering. - Biotische veroudering
Dit is veroudering door levende factoren zoals schimmels, bacteriën, insecten en algen. - Abiotische verwering
Dit gaat om veroudering door milieufactoren, zoals vocht, UV straling en temperatuur.
In klimaatkasten wordt vervolgens gekeken wat de impact is van veroudering op verschillende eigenschappen:
- Mechanische eigenschappen
Dit zijn eigenschappen van een materiaal die behoren bij het vermogen om bestand te zijn tegen uitgeoefende fysieke krachten. - Thermische eigenschappen
Hoe goed isoleert materiaal ten gevolge van wisselende omstandigheden? - Oppervlakte-eigenschappen
Doen bepaalde omstandigheden iets met de textuur, structuur, kleur of het volume van een materiaal?
Verschillende verouderingsonderzoeken zijn op dit moment bezig. De resultaten van deze onderzoeken volgen. We houden je op de hoogte!
Stefan Dannel (TNO) – Opschaling 9 biobased materialen Exploded View
Voldoen biobased materialen aan de eisen en wensen die worden gesteld aan een kwalitatief goed bouwmateriaal? Zoals de eisen omtrent levensduur, isolatiewaarde, akoestiek en brandveiligheid? TNO maakt de prestaties van biobased materialen inzichtelijk en speelt daarmee in op het gebrek aan bewijslast om de biobased transitie te faciliteren.
In de werkwijze van TNO staan volgens Stefan 2 processen centraal; matchen en optimaliseren (zie hieronder):
- Allereerst probeert TNO biobased materialen te matchen met datgene dat wordt geëist of gewenst voor bouwtoepassingen.
- Vervolgens werkt TNO in samenwerking met producenten aan de verdere optimalisatie van het product.
Zo ontstaat er een concurrerend biobased product waarvan de prestaties zijn bewezen.
Concreet past TNO het principe van matchen en optimaliseren toe in ‘The Exploded View Beyond Building’, een tentoonstelling in de vorm van een huis waarin 100 natuurlijke bouwmaterialen zijn verwerkt.
Vanuit het programma Emissieloos Bouwen werkt TNO in The Exploded View aan het analyseren en doorontwikkelen van 9 biobased materialen (zie hieronder). De materialen worden onderzocht op klimaatimpact, toepassingsmogelijkheden en ontwikkelperspectief. We zullen de vinger aan de pols houden om de laatste inzichten van TNO uit de Exploded View op te halen en te delen.
Meintje Delisse (Bureau Sla) – Biobased artist in residency
Meintje presenteerde de ervaringen die ze met Bureau SLA hebben opgedaan rond het ontwerpen en bouwen van de hennepwoning genaamd ‘Bio based artist in residence’ (zie hieronder).
De dragende en massieve elementen van de woningen zijn opgebouwd uit een prefab kalkhennep-systeem. Het casco is van kalkhennepbeton en volledig demontabel. Door het gebruik van hennep zijn de gevels massief. Hierdoor wordt de gevel onderdeel van de draagconstructie en heeft deze niet langer alleen de functie van ‘schil’.
Naast hennep zijn ook andere biobased materialen gebruikt. Zo is het interieur volledig afgewerkt in leemstuc en zijn de buitenwanden afgewerkt in kalkstuc. De combinatie van de gebruikte materialen – kalkstuc, leemstuc en hennep – zorgt voor een binnenklimaat waarbij de temperatuur en ventilatie zo geregeld zijn dat er weinig behoefte is aan aanvullende installaties.
Wel lagen er uitdagingen op het gebied van akoestiek en isolatie. Qua akoestiek was een hennepwoning moeilijk te toetsen wegens gebrek aan bewijslast. Voor isolatie lag de uitdaging niet zozeer in het isoleren tegen externe temperatuurschommelingen, maar in het neutraliseren van menselijke warmte.
Ondanks de voordelen op het gebied van binnenklimaat, heeft het bouwen met hennep ook een keerzijde. Zo moeten elementen van hennep 3 maanden drogen. Ook heb je opslag nodig voor de elementen. Daarnaast is het project veel duurder uitgevallen dan in eerste instantie werd berekend; dit kwam voor een groot deel door het gebrek aan ervaring.
Julie Ferguson - Circollab
In Circollab identificeren de Hogeschool van Amsterdam (HvA), Hogeschool Windesheim en de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten (AHK) samen met 32 partners (waaronder C-creators) welke technologische, sociale en economische innovaties in de Metropoolregio Amsterdam nodig zijn om de circulaire bouwtransitie te versnellen.
Circollab gaat zich in leernetwerken richten op 4 thema’s:
- Circulair denken en doen
- Circulair ondernemen
- Circulair menselijk kapitaal
- Circulair samenwerken
De thema’s worden gekoppeld aan 2 waardeketens: de gebouwde omgeving en consumptiegoederen.
Heb je kennisvragen hebben en wil je aanspraak doen op dit netwerk? Mail Julie dan via j.e.ferguson@hva.nl.
