Vanuit de MRA-werkgroep circulaire gebiedsontwikkeling die C-creators organiseert en ons project met gemeente Lelystad, bezochten we op 6 juli samen met ambtenaren uit de MRA 3 duurzame projecten in Amersfoort en Harderwijk. Dit zijn de belangrijkste inzichten.
1/4 Common Woods in Amersfoort
Verbinding met de omgeving, samenwerken met een ecoloog en de uitdaging van wetgeving gericht op de korte termijn
Het Amersfoortse Common Woods is gebouwd op grond van de ontwikkelaar. We hoorden alles over de duurzame ontwikkeling van deze woningen in het hogere segment vanuit het perspectief van de gemeente en de projectontwikkelaar.
- In de wijk is veel rekening gehouden met natuur en biodiversiteit op een manier die écht werkt. Zo zijn er bijvoorbeeld nestkasten opgehangen, maar is ook met een ecoloog onderzocht waar de omgeving aan moet voldoen om de juiste randvoorwaarden te scheppen voor een bloeiende natuur. Zoals de juiste vegetatie die vogels ook daadwerkelijk naar de nestkasten trekt.
- Ook is bij deze ontwikkeling actief verbinding gemaakt met de omgeving rondom het plangebied. De ontwikkelaar zocht bijvoorbeeld naar kansen voor energieopwekking buiten het gebied, omdat er voldoende ruimte bleek voor zonnepanelen op de dak van het appartementencomplex. Zo kijken ze bijvoorbeeld naar de mogelijkheid om zonnepanelen te installeren op de geluidswanden van de naastliggende snelweg.
- Er werd veel belemmering ervaren door regels en beperkingen die vooral rekening houden met de korte termijn, in plaats van kansen op langere termijn. Een voorbeeld: de maatregelen voor waterbesparing. Op korte termijn een flinke investering, maar op langere duur haal je er veel uit (en zijn ze ook gewoon broodnodig).
- Gemeente Amersfoort heeft bij de ontwikkeling van Common Woods een actieve rol gespeeld. Onder meer in het uitzetten van verschillende onderzoeken en het organiseren van een projectevaluatie met Het Nieuwe Normaal. Tegelijkertijd werd de ruimte die de gemeente gaf om dingen ‘uit te vogelen’ als prettig ervaren.
2/4 Ecowijk Soesterhof in Amersfoort
Vasthouden aan ambities, gezamenlijkheid als uitgangspunt en de financiële voordelen van anders naar woningen kijken
Ook bezochten we een opmerkelijk burgerinitiatief: Ecowijk Soesterhof. Op deze grond, door particulieren gekocht van de NS, zijn sociale huurwoningen en laag- tot middenkoopwoningen ontwikkeld.
- Hier viel sterk op dat echt aan de ambities is vastgehouden.
- Het project is ontworpen vanuit ‘gezamenlijkheid‘ – en dat zie je terug in de betaalbaarheid. De ontwikkeling begon met de vraag: wat heb je gezamenlijk nodig bij een perceel voor een specifiek aantal mensen? Door daarin vervolgens te voorzien in gezamenlijke ruimtes, zoals een gedeelde buurthuiskamer, kan je op een andere manier naar (de inrichting van) huizen kijken. Voor je ’t weet kan je prima af met een relatief kleinere woonkamer. Met alle financiële voordelen van dien.
3/4 Gemeente Amersfoort
De checklist, het belang van de controlefunctie en projectevaluaties met Het Nieuwe Normaal
Gemeente Amersfoort speelde een actieve rol bij de ontwikkeling van Common Woods en Ecowijk Soesterhof en heeft veel geleerd van deze processen. Dick Neuteboom, projectleider Circulaire Economie bij de gemeente, vertelt.
- Tijdens dit proces werd duidelijk dat in de veelheid van handreikingen en handboeken eigenlijk behoefte was aan een kort en duidelijk overzicht. Zo ontstond een compacte checklist die beschrijft wat te doen in welke stap van het proces.
- Elk project kreeg een eigen duurzaamheidsadviseur die aan de hand van de checklist bepaalde welke afdeling in welke fase moest letten op de duurzaamheidsaspecten.
- Ook heeft gemeente Amersfoort een eigen Q&A ontwikkeld.
- De gemeente vindt de controlefunctie belangrijk; naast de duurzame uitvraag, toetst ze in de praktijk of het werk ook écht duurzaam wordt uitgevoerd.
- Een belangrijke les is dat ze de ontwikkelaars voortaan van tevoren informeert over geplande projectevaluaties met Het Nieuwe Normaal. Zo kunnen ontwikkelpartijen zich tijdig voorbereiden en is de benodigde informatie, zoals de losmaakbaarheidsindex, direct voorhanden.
4/4 Waterfront in Harderwijk
Emissieloos bouwrijp maken, uitvragen op kwaliteit en risico's wegnemen voor winst op de lange termijnWaterfront is op eigen grond ontwikkeld door gemeente Harderwijk. Opvallend is de combinatie van verschillende ‘potjes‘ binnen de gemeente die hebben gezorgd voor de duurzame ontwikkeling van het gebied.
- Gemeente Harderwijk vroeg de bouwer het terrein emissieloos bouwrijp te maken. Dit heeft de gemeente niet alleen gefaciliteerd, maar ze heeft zelfs het risico voor de aannemer weggenomen. Ze heeft de gemeente geinvesteerd in een laadsysteem op de bouwplaats en de electriciteitskosten voor rekening genomen. Hierdoor kregen ook andere partijen interesse om mee te doen.
- Het belangrijkste uitgangspunt: gemeente Harderwijk nam ambitie en regie voor rekening. In een faciliterende rol, zodat marktpartijen hierop konden uitvoeren. Marktconsultatie is in dit proces ontzettend belangrijk geweest.
- Qua uitvraag is ook een grote verandering aanstaande. Zo had de gemeente bij dit project uitgevraagd op 70% kwaliteit en 30% prijs. Wat bleek? Kwaliteit kan soms letterlijk niet winnen van prijs. En daardoor delven goede oplossingen en partijen het onderspit. Gemeente Harderwijk vraagt daarom voortaan uit op 100% kwaliteit met een vaste grondprijs en 1 duidelijke focus: wie doet ’t zo duurzaam mogelijk? Daarbij geldt: neem het risico op korte termijn weg, zodat je daar op lange termijn winst uit haalt.
Tot slot...Bij alle projecten speelde nauwe samenwerking met de buurt én de markt een grote rol in het succes. In het specifieke geval van de gemeentes valt op dat ze hun ambitieniveau actief hebben getoetst bij de markt. En je ziet: ook dat heeft gewerkt.
Met dank aan:Common Woods (Maurits van Hoogevest)
Ecowijk Soesterhof (Wouter Schik)
Gemeente Harderwijk (Maarten van Dooren, projectleider Waterfront)
Gemeente Amersfoort (Dick Neuteboom, projectleider Circulair Bouwen)
