Op 5 juni trokken we met Cirkelstad MRA en de Community Circulaire Gebiedsontwikkeling naar Hilversum. Een middag vol ontmoetingen, open gesprekken en inspirerende voorbeelden van toekomstbestendig gebiedsontwikkeling – allemaal met één rode draad: hoe creativiteit en buiten het kader denken leidt tot meer circulaire daadkracht. Onze route liep langs drie bijzondere plekken waar circulariteit écht vorm kreeg: Hilversum100, Buurtschap Crailo en De Groene Afslag.
Duurzaamheidscentrum Hilversum – Hilversum100 en Dudok2050
We trapten af bij het Duurzaamheidscentrum Hilversum, waar Arnoud van den Heuvel en Aernoud Olde ons meenamen in het verhaal van Hilversum100. Een bewonersinitiatief dat begon met de ambitie om 100 kiloton CO₂ te besparen, maar inmiddels is uitgegroeid tot een breed netwerk van lokale aanjagers.
Een mooi voorbeeld van deze samenwerking is de inspiratieboek “Dudok2050”, geschreven op basis van het gedachtegoed van architect Dudok waarin de toekomst van thema’s als circulariteit, gezondheid en mobiliteit worden geschetst op basis van de vraag ‘Wat zou Dudok doen als hij wist wat wij nu over klimaat, leefbaarheid en duurzaamheid weten?’.
Wat leerden we hier?
– Verbinding werkt als versneller: Hilversum100 brengt bewoners, bedrijven en organisaties samen onder één paraplu.
– Verbeelding helpt beleidsdoelen landen: Het boek Dudok2050 schetst hoe een icoon als Dudok vandaag zou ontwerpen. Een prachtig voorbeeld van storytelling voor toekomstgericht denken.
– Vanuit deze grassroot organisatie zijn bewoners vanuit hun enthousiasme eigenaar van een idee en trekken dit samen door tot bijvoorbeeld het klimaatmanifest dat is aangeboden aan de raad. Deze vorm van ABCD: activity based community development vergroot ook de sociale duurzaamheid van de beweging.
Buurtschap Crailo – Gebiedsontwikkeling met lef en circulariteit
Per OV-fiets bezochten we de duurzame wijk in aanbouw: Buurtschap Crailo. Dit voormalige defensieterrein wordt ontwikkeld door drie gemeenten (Hilversum, Laren en Gooise Meren) en krijgt 600 woningen, horeca, werkplekken en volop ruimte voor natuur. Hier stonden circulaire principes centraal, met indrukwekkende praktijkvoorbeelden:
- Circulaire sloop en hergebruik: 75% van de sloopmaterialen wordt hergebruikt. Zo kreeg een oude brandweerloods een nieuw leven in Oost-Europa.
- Lokaal materiaalgebruik: De ‘Laan van Crailo’ is aangelegd met hergebruikte bestrating uit het gebied zelf, opgeslagen in gemeentelijke depots.
- Groene energie en mobiliteit: Gasloos, met warmtepompen, zonnepanelen, mobiliteitshubs én verborgen parkeergelegenheid.
- CPO-projecten en sociaal programma: Er is ruimte voor collectief particulier opdrachtgeverschap, woon-werk-units met regenwateropvang, en een gevarieerde woningmix waarbij sociale en middenhuurwoningen dezelfde uitstraling krijgen.
- Gezonde leefomgeving: Er is bewust aandacht voor sport, beweging en natuur in het ontwerp (zoals intervalpaaltjes, speelplekken en ecologische zones). 54% van het terrein wordt groen gehouden.
Bijzonder was het pragmatische puntensysteem voor duurzaamheid, waarmee ontwikkelaars flexibel invulling kunnen geven aan circulaire ambities, zonder te vervallen in rigide normering. Geen rigide normen, wel ambitie met ruimte voor creativiteit.
Wat leerden we hier?
- Geef vorm aan beleid met ruimte voor interpretatie en maatwerk.
- Maak duurzaamheid tastbaar, zichtbaar en ervaarbaar op locatie.
De Groene Afslag – Circulaire broedplaats in ontwikkeling
We sloten af bij De Groene Afslag, een circulaire broedplaats voor duurzame denkers en doeners. Binnenkort verhuist deze bruisende plek naar een verlaten gebouw (dat al 30 jaar leeg staat!) in Buurtschap Crailo. Samen met o.a. architect Thomas Rau wordt het pand herbestemd met alleen hergebruikte materialen – van traptreden uit WOII-bruggen tot plafonds van The Ocean Cleanup. Naast de horecafunctie krijgt de nieuwe Groene Afslag 30 hotelkamers en plek voor De Veranderschool waar workshops en trainingen gegeven worden over nieuwe economieën, ambacht en duurzame innovatie. Dit allemaal met een knipperend oog en een boordevol creativiteit.
Wat leerden we hier?
- Creativiteit is een noodzaak in gebiedsontwikkeling.
- Als je circulariteit wil laten leven, heb je ook humor, verhalen en kunst nodig.
Conclusie
Tijdens de excursie werd duidelijk dat échte transitie ontstaat wanneer bewoners, bouwers en beleidsmakers samenwerken vanuit vertrouwen en gedeeld eigenaarschap. Flexibele kaders zoals het puntensysteem van Crailo maken ruimte voor creativiteit zonder afbreuk te doen aan circulaire ambities. En of het nu gaat om storytelling bij Dudok2050 of het speelse hergebruik bij De Groene Afslag – circulair ontwikkelen werkt pas echt als het beleid leeft, verbeeldt én inclusief is.
